Ardeny
Ofensywa w Ardenach, bitwa o Ardeny, w historiografii anglosaskiej znana także jako bitwa o wybrzuszenie (ang. Battle of the Bulge[a]) – bitwa stoczona w Ardenach na przełomie 1944 i 1945 roku. Była ostatnią dużą operacją ofensywną wojsk niemieckich na froncie zachodnim podczas II wojny światowej. Armia niemiecka zamierzała rozciąć siły aliantów, oddzielając wojska brytyjskie od amerykańskich, zdobyć Antwerpię, a następnie zaatakować w kierunku północnym, okrążając i niszcząc cztery armie alianckie. Miało to zmusić aliantów zachodnich do wynegocjowania pokoju z państwami Osi. Niemiecka nazwa tej operacji brzmiała na początku „Jesienna mgła”, ale później dla zmylenia aliantów zmieniono ją na „Wacht am Rhein” (Straż nad Renem). W oficjalnej historii armii amerykańskiej nazywana jest „kampanią w Ardenach i Alzacji”[potrzebny przypis]. Pomimo że ofensywa zakończyła się ostatecznie klęską, początkowo zaskoczyła aliantów i zmusiła ich do poważnych zmian w planach oraz zaangażowania sporych sił do jej powstrzymania. Z drugiej strony, armia niemiecka poniosła tak duże straty w sprzęcie i żołnierzach, że ułatwiło to późniejszą ofensywę aliantów na Linię Zygfryda oraz ofensywę radziecką, która ruszyła na wschodzie na początku stycznia 1945 roku. Pod względem wielkości zaangażowanych sił była to największa bitwa w historii wojsk Stanów Zjednoczonych.Dokładne straty po obu stronach są niemożliwe do oszacowania. W zależności od źródeł określa się je na pomiędzy 70 a 81 tysięcy zabitych i zaginionych żołnierzy amerykańskich i około 1400 brytyjskich oraz pomiędzy 60 a 140 tysięcy zabitych i zaginionych Niemców. W ostatecznym rozrachunku bilans operacji „Wacht am Rhein” był dla strony niemieckiej wyjątkowo negatywny. Ze względu na wyniszczenie przemysłu oraz potencjału biologicznego Niemiec na tym etapie wojny III Rzesza miała tylko znikomą teoretyczną szansę zmiany przebiegu wojny. Siły zbrojne III Rzeszy tylko dzięki zaskoczeniu i złej pogodzie, która uziemiła alianckie lotnictwo, były w stanie uzyskać chwilową przewagę na froncie, gdy stracili oba te atuty, przegrana była już tylko kwestią czasu. Siły zbrojne III Rzeszy straciły ostatecznie jakąkolwiek inicjatywę operacyjną na froncie zachodnim, a straty w sprzęcie i żołnierzach, którzy mogliby zostać użyci do obsadzenia linii Zygfryda spowodowały, że następna ofensywa aliantów była znacznie ułatwiona. Wielu wyższych oficerów Wehrmachtu, a także szeregowych żołnierzy ostatecznie straciło motywację do walki z aliantami, którą w świetle nieuchronnie nadciągającej klęski uważali za bezcelową. W trakcie dalszych walk na zachodnim froncie coraz częściej to sfanatyzowani nastoletni SS-mani i członkowie Volkssturmu musieli wziąć na siebie ciężar walki z aliantami. Jednym z symboli walk pod Ardenami są niemieckie czołgi w tym PzKpfw VI B Königstiger, z których więcej zostało zniszczonych przez ich załogi z powodu braku paliwa, części zamiennych lub pomocy technicznej niż przez wojska alianckie.
