Stalingrad
Bitwa o Stalingrad (także bitwa nad Wołgą) była jedną z największych bitew II wojny światowej. Toczyła się w okresie od 23 sierpnia 1942 do 2 lutego 1943 roku. Celem Niemców było zdobycie miasta Stalingrad (dziś Wołgograd) nad Wołgą, ważnego ze względu na plany zajęcia Kubania i Kaukazu. W rejonie Stalingradu 23 listopada 1942 roku wojska radzieckie zamknęły w kotle 6 Armię generała Friedricha Paulusa, część 4 Armii Pancernej oraz jednostki rumuńskie (łącznie około 260-270 tysięcy żołnierzy, w tym 9590 Rumunów i 20 300 tzw. Hilfswillige). Próby odblokowania stalingradzkiego kotła nie powiodły się. Dowództwo 6 Armii odrzuciło propozycję kapitulacji. Bitwa zakończyła się klęską Niemców i olbrzymimi stratami po obu stronach. Uznawana jest za przełomową w działaniach na froncie wschodnim. Na skutek przegranej nad Wołgą Niemcy stracili bezpowrotnie siłę, jaką dysponowali na początku wojny ze Związkiem Radzieckim. Całkowicie inicjatywę stracili jednak dopiero w bitwie pod Kurskiem.
Straty niemieckie:
poległo, zamarzło, zmarło z głodu lub wyczerpania około 2/3 żołnierzy i podoficerów oraz połowa oficerów z sił liczących łącznie 364 tysiące ludzi (Rosjanie zebrali z pola bitwy do 7 listopada 1943 roku ciała 146 300 niemieckich poległych)
wzięto do niewoli – 108 tysięcy (do 29 stycznia 1943 r. 16 800 żołnierzy, od 30 stycznia do 2 lutego 1943 r. 91 tysięcy żołnierzy)
zmarli w drodze do obozów jenieckich i w niewoli – około 102 tysiące
Straty radzieckie:
z pola bitwy zebrano ciała 467 000 poległych radzieckich żołnierzy i oficerów
wskutek nalotów oraz walk życie straciło 42 750 cywilnych mieszkańców miasta oraz uciekinierów
na skutek represji niemieckich zginęło 3345 cywilów
na roboty przymusowe Niemcy wywieźli 64 220 cywilów.
Z kotła stalingradzkiego w okresie do 24 grudnia 1942 r. ewakuowano drogą lotniczą około 42 tysiące specjalistów i rannych. Z niewoli radzieckiej (do roku 1955, kiedy zwolniono ostatnich jeńców), wróciło zaledwie około 6 tysięcy żołnierzy.